شعر زمان ما هوشنگ ابتهاج
معرفی کتاب شعر زمان ما هوشنگ ابتهاج
«هوشنگ ابتهاج»، بیستمین عنوان از مجموعهی «شعر زمان ما» است. در این عنوان، به شاعر نامی، هوشنگ ابتهاج با تخلص «ه. الف. سایه» پرداخته میشود و زندگی و آثار این شاعر بررسی میشود. کتاب در دو بخش تنظیم شده است: در بخش اول که خود شامل چند قسمت است، نویسنده به بررسی جنبههای مختلف زندگی و آثار هوشنگ ابتهاج میپردازد. در قسمت اول از این بخش، روایتی کوتاه از زندگی ابتهاج به زبان خودش میآید که در آن شاعر به شرح دوران کودکی و محیط خانوادگی خود میپردازد و از چندوچون آغاز حرفهی ادبی و شاعری خود سخن میگوید.
در قسمتهای دیگر از این بخش، ابتهاج باز به زبان خود شرح اولین دیدارش با استاد شفیعی کدکنی و شهریار را باز میگوید و خاطراتی چند از آنها نقل میکند. خاطراتی نظیر عادتهای شهریار و ترجیحات شعری او و ابتهاج و همچنین تجربهی همکاری شعریاش با شهریار را نیز نقل میکند.
قسمتهایی از این بخش به نقد و بررسی دفترهای شعر سایه، بهویژه «تاسیان» و «شبگیر»، اختصاص دارد و جنبههای ساختاری، زبانی و معنایی آنها را یکبهیک و گاه با استناد به قطعهای شعر از این دفترها میکاود. شرحهایی چند نیز از نقد و تحلیل سایه از موسیقی و رابطهی تنگاتنگ این شاعر با حافظ به میان میآید و شعر سایه از وجوه گوناگون بررسی میشود. بخش دوم کتاب دارای گزیدههایی دربرگیرنده از اشعار ابتهاج است. مجموعهای از غزلها، مثنویها، رباعیها، چهارپارهها و شعرهای نیمایی سایه در این بخش گردآوری شدهاند.
خواننده میتواند در این بخش بهویژه معروفترین اشعار ابتهاج را بیاید و همچنین آن قطعه اشعاری را که کمتر جایی منتشر شدهاند. در پایان کتاب، شرحی از تصنیفها و ترانههای ابتهاج آمده است و در چند صفحه، تحلیلی از مناسبات اجتماعی، سیاسی، تاریخی، و ... آنها همراه با شرحهای گوناگون به میان آمده است.
کتاب شعر زمان ما سهراب سپهری
معرفی کتاب شعر زمان ما سهراب سپهری
در این مجلد از مجموعه ی "شعر زمان ما" که هر چند وقت یک بار به همت انتشارات نگاه در اختیار خوانندگان قرار می گیرد، اشعار "سهراب سپهری"، شاعر و نقاش محبوب معاصر مورد بررسی قرار گرفته و ضمن ارائه ی بهترین و موفق ترین اشعار شاعر، مسیرهایی که وی از شکوفایی قلم تا به اوج رسیدن در دنیای شاعری سپری کرد، برای خواننده تبیین می شود.
در این اثر که به کوشش "محمد حقوقی" تدوین شده، نگاهی دیگر به اشعار این شاعر نواندیش عرضه شده و به صورت یک نقدواره ی قابل تامل، به خواننده نشان می دهد که چطور با دقت بیشتری به شعر "سهراب سپهری" بنگرد و در پرتوی این نگاه دقیق و عمیق، نکاتی را ببیند که هم واقعیات مخفی در پس پرده ی اشعار را آشکار کند و هم لذت بیشتری را نصیب خواننده ی آن کند."محمد حقوقی" در این مجلد از "شعر زمان ما"، دوره های شعری "سهراب سپهری" را نیز مورد بررسی قرار می دهد و روند چگونگی بیان را در دوره های اول و دوم شعری او به تصویر می کشد. او همچنین به سه نوع بیان در اشعار "سهراب سپهری" اشاره می کند
و با نشان دادن تفاوت های شعر سهراب با شعر شاملو و نیما، وجه تمایز اشعار او را مشخص می کند. نویسنده با پرداختن به مفهوم ادراک، که یک مفهوم کلیدی در جهان بینی شاعر است، بسامد شعری او را آشکار می سازد و تاثیر پذیری های سهراب را با بررسی عناصر مختلف در اشعارش، نشان می دهد. رسالت مجموعه ی "شعر زمان ما" ارائه ی نگاهی جدید به شعر است که علاوه بر آن با معرفی شاعر، درک خواننده را نسبت به او نیز اعتلا می بخشد.
شعر زمان ما احمد رضا احمدی
کتاب شعر زمان ما احمد رضا احمدی
دربارۀ زندگی احمد رضا احمدی خود حی و حاضر است و دربارۀ خویش پرترهْنوشتهای دارد و تا همین اواخری که این کتاب نوشته میشد مصاحبهای جدید از وی هم منتشر شده است؛ و مصاحبههای متعدد دیگری در طی این سالیان. به انضمام دو مستند ( حول محور یومیه و کاروبار شاعریاش) پس اینکه ما باز همانها را یادآوری کنیم و بنویسیم چیزی از خود ننوشتهایم.
مگر اینکه اطناب مطلب کرده و به حشو روی آورده باشیم. هر چند در تولد 82 سالگی ایشان مطلبی کوتاه در یکی از جراید منتشر کردهایم، که بر همین سنت معرفی زندگینامهایطور شاعر استوار است و همو را هم در فصل پنجم همین کتاب آوردهایم. اما در این فصل برای فرصتیابی بیشتر به مطالبی غیر از نوشتههای راقم این سطور هم که شده از میان مطالب و مصاحبههای متعددی که با شاعر و دربارۀ وی انجام شده یکی را که به کار ما نزدیکتر است احصا و باقی را هم در پانوشتها موکد میکنیم. و هر جایی هم نیاز به توضیح بیشتری باشد در پانویسهای همین فصل بدانها اشاره میکنیم.
هرچند باید تصریح کرد که برای شناختن شاعر و شعرش، _ مخصوصا دربارۀ احمد رضا احمدی_، شاید هیچ بحثی گویاتر و توصیفیتر و شارحْمابانهتر از گفتگوها و پرترهنوشتههای خود احمدی نیست. از این روی حتما مخاطبان و محققان را به مداقه در همانها و به خصوص بررسی در نثر و یادآوردهای احمدی از خویش و از زندگی ادبی و از کارها و نظریاتش _که متناوبا در همین منابع گفته آمده مندرج و گاه با برخی سالها و برخی مصاحبهها متباین است_ دعوت میکنیم.
احمدی عموما از اینجا شروع میکند که: «جد ما یک زرتشی مهاجر بود که از یزد به کرمان آمده بود و در نسلهای بعدازآن همهگی خاندان ما روحانی بودن» (مستند وقت خوب مصائب) اما به صورت کلی از نظر ما، منهای آن روزگاران خوش زندگی در کرمان، بیماری ناگهانی پدر، کوچ اجباری به تهران، سپس مرگ غریبانۀ پدر احمدی و آغاز زندگی سرد و تلخ خانواده در تهران و همزمان تجربیاتی که در آن دورۀ تاریخی و در آن محل جغرافیایی تهران به شکلی خاص و نوعا از روی ناچاری کسب میکند، بر زندگی ادبی و تصویرهای مخیّل شاعر و نیز بر ناخوداگاه هنری احمدرضای نوجوان و جوان تاثیر بیواسطهای میگذارد.
مدرسه عوضکردنها و رشتۀ درسی عوضکردن و طنازی مادرش و آشناییاش با رهنما و آراگون و نادرپور و سپهری هم نیز، بخش عظیمی از فکر و زبان وی را ساختهاند. سال 41 که کتاب «طرح» را چاپ میکند، دوستیهایش با کیمیایی و قریبیان و آشناییاش با فرخزاد و رفتوآمدش با مهرداد صمدی و آغداشلو و… نیز همچنیناند. احمدی هیچگاه در طرحوبسط موج نو چندان الاقول خودش پیگیر نبوده و به جز سرمقالهای برای «جنگ شعر» اظهار نظر چندان مهمی دربارۀ این جریان نمیکند. او فقط شعر مینویسد و در مسیری که غریزی _ یا دستکم بدون دانشیْخودگاه نسبت به آگاهیهایی که از خواندههایش یافته ایدهها و تصاویر و نظرگاهش را با زبان و امکاناتی که خودش در شعرش میآفریند، باز مینماید. هیچگاه به هیچ گروه سیاسی نمیپیوندد، ایبسا از همۀ جریانات فکری و ایدئولوژیک و انقلابی آن دوره که اکثر روشنفکران و ادیبان ایرانی به آنها گرایش داشتند هم گریزان است. حتی هیچگاه به کانون نویسندهگان _که مهمترین نهاد غیرحکومتی روشنفکری در 100 سال گذشتۀ ایران است_ نزدیک هم نمیشود
و به جای آن در مرکز حفظ و اشاعه و نیز در کانون پرورشی مشغول به کار و طرحریزیهایش میشود. ضبط آثار ماندگار و تولید پروژههایی در ارتباط با تاریخ موسیقی و تاریخ شعر میکند (به طریق ضبط صدا و موسیقی) که تاریخا تاثیر ذوقی و عاطفی و ایبسا پژوهشی بینظیری بر نسلهای بعدی میگذارد. تا زمان بازنشستگی در کانون میماند و پس از آن نویسندهای است منظم و خانوادهدار. کمتر در مجامع و مجادلات ظاهر میشود و یکسره خود را وقف نوشتن شعر و رمان و نمایشنامه و کشیدن نقاشی و دکلمۀ شعر و… و… میکند.
بد نیست نکتهای که همین چندوقت پیش از وی در خاطرمان مانده، قبل از ادامۀ مطلب بازگو کنیم. بلکه بخشی از ذهن جوان و پویا و بعضا خلاق شاعر را بتواند باز بنماید. احمدی وقتی شعر مینویسد بهشدت به نثر نزدیک میشود و وقتی نثر هم مینویسد با همان جنم به شعر نزدیک میشود. اساسا کنه مطلبی که دربارۀ وی در فصل چهار دربارۀ وی، بحثهایمان را بر آن میگذاریم ایدهاش همین عدم فاصله بین نثر و شعر احمدی است. علی ایحاله؛ نمایشنامهای نوشته دارد آقای احمدی به نام «فرودگاه پرواز شمارۀ707» که آقای سلیمانی نامی به صحنه آورده بود. کار بد بود. از آنجا که دراماتورژی نشده بود.
کتاب شعر زمان ما 4 فروغ فرحزاد
معرفی کتاب شعر زمان ما 4 فروغ فرحزاد
کتاب “فروغ فرخزاد” که چهارمین اثر از مجموعه ی “شعر زمان ما” می باشد، به همت “محمد حقوقی” و انتشارات نگاه منتشر شده است. این مجموعه به خوانندگان، اعم از دانشجویان، شاعران و علاقه مندان به شعر، این امکان را می دهد که بتوانند فضای حقیقی که شعر در آن سروده شده را درک کنند و با صورت های مختلف آن، که تنها در اشعار چند شاعر برجسته ی امروزی تجلی پیدا کرده، آشنا شوند.
به این ترتیب مجموعه ی “شعر زمان ما” علاوه بر اینکه درخشان ترین اشعار شاعر مدنظر را در بطن خود قرار داده، از مقدمه ای نیز برخوردار است که خواننده را با سبک شعری، نکات فنی و مسیر شاعر شدن وی آشنا خواهد کرد. ویژگی های مختلف شعر در این مقدمه بیان می شود و کیفیت اشعار “فروغ فرخزاد” زیر ذره بین تجزیه و تحلیل “محمد حقوقی”، به خواننده نمایانده می شود.
به عبارتی می توان گفت، همین تجزیه و تحلیل هاست که مجموعه ی پیش رو را از سایر گزیده های رایج تمایز می دهد. از جمله ویژگی هایی که در کتاب “فروغ فرخزاد” مورد نقد و بررسی قرار گرفته عبارت است از: نحوه ی سروده شدن اشعار، زبان به عنوان وسیله و زبان در خدمت شعر، محتوای اشعار و جهان بینی “فروغ فرخزاد”، دید او نسبت به مسائل، مواردی که شعر وی را تحت تاثیر قرار داد و تاثیراتی که اشعار او بر ادبیات نهاد، ساختمان منحصر به فرد و فضای خاص اشعار “فروغ فرخزاد” و من حیث المجموع، مواردی که به عنوان نقاط قوت و ضعف شعرهای “فروغ فرخزاد” شناخته می شود.
شعر زمان ما بیژن الهی
مروری بر زندگی و آثار «بیژن الهی»
بیژن الهی در 16 تیرماه ۱۳۲۴ در چهار راه حسناباد تهران به دنیا آمد. وی تنها فرزند خانوادهای متمکن و متمول بود، که از پدر و مادری با دو ریشۀ زبانی متفاوت _ یعنی پدری شیرازی و مادری تبریزی _ در تهران زاده شد.
دورۀ اول متوسطه را در دبیرستان البرز گذرانید. بعد از نقلمکان از خیابان استخر به منزل دیگری در خیابان شیرکوه زعفرانیه، به دبیرستان شاپور در محلۀ تجریش رفت و در آنجا در رشتۀ ریاضی تحصیل کرد.
در سالهای نوجوانی، ذوقی در نقاشی نشان داد و با شرکت در انجمنهای هنری، نقاشی را پی گرفت. او در نوجوانی در کلاسهای نقاشی جواد حمیدی شرکت کرد.
(1) به گفتۀ کیارس در کتاب شاعران نقاش: «بیژن الهی ۱۴ ساله بود که صحنۀ گلگرفتن و پارهکردن بوم نقاشانی را که به مدرنیست و کوبیست خطاب میشدند در خیابان لالهزار، نمایشگاه باشگاه مهرگان دید. او نیز چون دیگر نوجوانان این دورۀ تهران از پی خستهشدن از واقعیات خشن زمانه نسبت به واقعیت و واقعیت هرز زمانۀ خود بدبین و سپس برای گریز از این (ارض موات)، گرایش به مسائل واقعیتر از رئالیسم پیدا کرد.
دوری این نسل و واکنش به واقعیت هرز، زمینه را برای دریافت دنیای تازهیافتۀ نقاشان غرب (کوبیسم و انشعابات جدید هنری از گذشتۀ تاریخی) ضروری میکرد. الهی که در این زمان بچۀ خوشپوش مدرسهی البرز بود، از پی علاقه به نقاشان مدرن و با توجه به اینکه از کودکی در خانۀ پدری به سفارش و حمایت مادر (که علاقه به نقاشی داشت) تاشهایی میزد و رنگی میکرد.
از پی رفتوآمدها و سرکشیدنهای وقت و بیوقت به انجمنهای هنری و بیشتر از همه از پی شوق به زندگی نقاشانه، در سال ششم مدرسۀ البرز به علت مقابله با ذهنیت خانواده، دست به اعتصاب زد و در امتحان نهایی برگۀ سفید تحویل داد. این اعتصاب تأثیر عجیبی بر خانواده و زندگی آتی او گذاشت.
»
ورود او به عرصۀ هنر به جدال با خانوادهاش انجامید، چرا که مادرش با وجودی که دستی در نقاشی داشت برای تنها فرزندش آیندۀ دیگری میخواست. در سال ۱۳۴۲ ترک تحصیل کرد.
به سفارش استادش، جواد حمیدی، تعدادی از آثارش را برای چهارمین بیینال فرستاد،(2) اما به صلاحدید خانواده، از ادامۀ فعالیت در این عرصه بازماند. نقاشی را رها کرد و راه دیگری در پیش گرفت.
نگاه نوگرا و ذهن خلاقش را اینبار به ساحت قلم رسانید و فعالیتهای ادبیاش را پی گرفت. از کافهنشینیها گرفته تا نشستهای دوستانه؛ در کنار دیگر همنسلانش که بلند پرواز و آرمانخواه بودند؛ نیما میخواندند و به جنبشهای فکری/ادبی دنیا چشم داشتند و با وجود تمام سختیها و عدم پذیرش جامعۀ ادبی، میخواستند به دستاوردی نو برای ادبیات فارسی برسند.
(تا حدی هم موفق شدند)
نویسندۀ کتاب «شاعران نقاش» اشاره میکند که: از او اثری دیگر به جز چاپخششدهها، در کتابچۀ بیینال چهارم دیده نشد، اما دید نقاشانۀ او منجر شد به ایجاد فضای جدیدی در شعر که به سرعت در جوانان (موج نو) تأثیر گذاشت. در واقع شعرهای او فضای مجرد و استریلیزۀ معمول را برهم زد تا با فهم زیباییشناسی جدید شعر او، یک دهه بعد جریان سبکشناختی شعر (موج نو) و (شعر دیگر) برای انتخاب نمونۀ موفق این ژانر به او استناد کند.
برای نخستینبار در جریان جدیدی که در ابتدای دهۀ ۴۰ در میان جوانان شاعر منسوب به (موج نوییها) به وجود آمد، نوعی شعر توسط الهی سروده شد، پر از فیگورها و کاراکترهایی تازه و بدیع که گویی نقاشی میشدند، بیانکه تصویر از لایههای عمقی زبان به درآید.
کتاب شعر زمان ما 2 اخوان ثالث
معرفی کتاب شعر زمان ما 2 اخوان ثالث
کتاب “مهدی اخوان ثالث” اثری است نوشته ی “محمد حقوقی” که به مجموعه ی “شعر زمان ما” از انتشارات نگاه تعلق دارد. مجموعه ی “شعر زمان ما” عنوان کتاب هایی است که انتشارات نگاه با هدف آشنایی مخاطبان امروزی شعر، علی الخصوص دانشجویان رشته های مرتبط و شاعران جوان و آینده دار با فضای حقیقی شعر معاصر، منتشر می کند.
در مجلد پیش رو که به “مهدی اخوان ثالث” اختصاص دارد، “محمد حقوقی” در سه بخش به بررسی آثار م. امید می پردازد که بخش نخست آن، جوانب کار وی را مورد بررسی قرار می دهد.
در این قسمت آفرینش شعری، تنوع اشعار، سیر اندیشه، درون مایه، سیر دگرگونی زبان و بیان، زبان خراسانی، زبان و ترکیب های ویژه، وزن و قافیه در شعر “مهدی اخوان ثالث” تجزیه و تحلیل می شود و اشعار او با نیما، فروغ و شاملو، مقایسه می گردد. در بخش دوم اثر، موفق ترین اشعار “مهدی اخوان ثالث” از مجموعه های “ارغنون”، “زمستان”، “آخر شاهنامه”، “از این اوستا”، “زندگی می گوید اما…”، “در حیاط کوچک پاییز در زندان”، “دوزخ اما سرد” و “ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم”، همراه با توضیحات دقیق و خواندنی از “محمد حقوقی” به خواننده ارائه می شود و او را به طرز قابل توجهی با اشعار یکی از بزرگترین شاعران معاصر ایرانی و آخرین شاعر کلاسیک برجسته ی ایران آشنا می کند.
بخش سوم و انتهایی کتاب “مهدی اخوان ثالث” از مجموعه ی “شعر زمان ما” به قلم “محمد حقوقی”، از چهار عنوان تشکیل شده که هر کدام به نوبه ی خود، جنبه ی متفاوتی از شعر “مهدی اخوان ثالث” را مورد نقد و بررسی قرار می دهند.
کتاب شعر زمان ما 5 نیما یوشیج
معرفی کتاب شعر زمان ما 5 نیما یوشیج
مجلد پیش رو از مجموعه ی “شعر زمان ما” با نقد و تفسیر “محمد حقوقی” به پدر شعر نوی فارسی، “نیما یوشیج” اختصاص دارد. “نیما یوشیج” کسی بود که توانست شعر سنتی فارسی را که روزگاری در زمره ی پیشتازترین اشعار میان زبان های دنیا بود اما سپس به بن بست و تکرار رسیده بود، به شعر روز جهان پیوند بزند.
با اینکار، نیما به شعر فارسی فرصتی دوباره برای خودنمایی در میان اشعار دیگر زبان ها داد و فرصت قرار گرفتن در آن جایگاه والای پیشین را یکبار دیگر فراهم کرد. نیما توانست مفاهیم متنوع و اغلب متضاد برخی از بزرگترین شاعران فرانسه را گرد هم آورد و آن ها را در شعر فارسی به کار گیرد.
او با ترکیب مفاهیم و اصول شعری “مالارمه” ، که نثر و قافیه را ترویج می کرد با دیدگاه انقلابی “رمبو” و رساندن این ترکیب به نوع پیوستگی و هماهنگی، موفق شد “شعر سپید” خود را به ادبیات فارسی معرفی کند. علاوه بر این وی با به کارگیری واژگان و اصطلاحات محلی، به سلیقه ی شعری ایرانیان گستردگی بخشید و به عنوان یکی از بزرگترین شاعران فولکلور ایران شناخته شد.
نیما اصطلاحات رایج فارسی و صنایع ادبی تکرارشونده را برای جلوگیری از فرسودگی زبانی بیشتر کنار گذاشت و در نتیجه زبان شعر باستانی فارسی، که فقط از توانایی بیان حالت های ملایم و معروف عرفانی و عاطفی برخوردار بود، توانست قابلیت بیان اضطراب هیجان، نخوت و بی حوصلگی انسان مدرن را به دست آورد. در “شعر زمان ما” با تفسیر “محمد حقوقی” نشان داده می شود که چطور “نیما یوشیج” زبان شاعرانه ی فرسوده و ایستا را زبانی پویا، شاداب و زنده تبدیل نمود.
.
.
کتاب شعر زمان ما 1 (احمد شاملو)
معرفی کتاب شعر زمان ما 1 (احمد شاملو)
محمد حقوقی شاعر و منتقد ادبی زاده 1316 در اصفهان است. مجموعه کتاب های شعر زمان ما به قلم محمد حقوقی و توسط انتشارات نگاه به چاپ رسیده است.
در جلد اولی این مجموعه به آثار احمد شاملو پرداخته شده. در این کتاب برترین آثار شاملو گرداوری شده و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در این کتاب ابعاد مختلف شعر و جهان بینی شاملو را برای خواننده می شکافد و مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. این کتاب شامل سه بخش است، بخش نخست: مقدمه (شامل همه ی جوانب کار شاعر)، بخش دوم: متن (شامل موفق ترین اشعار شاعر) و بخش سوم: موخره: (شامل تفسیر و تحلیل آثار مهم شاعر).
قسمت عمده مطالب این کتاب بر گرفته از مقاله ی( از هوای تازه تا ققنوس در باران) چاپ شده در جنگ چهارم اصفهان سال 1346 می باشد، به جز چند تفسیر تازه و توضیحات که در مقدمات هریک از فصول اضافه شده است. همچنین در مقدمه کتاب ذکر شده که احمد شاملو با بعضی از نظریات وارد در این کتاب موافق نبوده.
از خوبی های این کتاب این است که امکان آشنایی خواننده را با شاملو و جهان اشعارش فراهم می کند، چیزی که شاید نتوان به سادگی و از میان مجموعه شعر های مختلف وی، چنین منظم و دقیق به چنگ آورد.
.