منم تیمور جهانگشا

معرفی کتاب نویسندگان رئالیست آلمان در سده نوزدهم جورج لوکاچ، فیلسوف و نظریه‌پرداز ادبی بلندآوازۀ مجار، در این مجموعه جستارهای پرمغز دربارۀ مهم‌ترین نویسندگان رئالیست آلمان در سدۀ نوزدهم، از هاینریش فون کلایست تا یوزف فون آیشندورف، گئورگ بوشنر، هاینریش هاینه، گوتفرید کلر، ویلهلم رابه و تئودور فونتانه، چه از لحاظ تاریخ فرهنگی و جهان ادبی و چه از لحاظ پرداختن به سبک و فرم تک تک متون هفت تن از برجسته‌ترین نویسندگان رئالیست آلمان، افق‌های نوینی را به روی خواننده می‌گشاید. گرچه دفاع بی‌وقفۀ لوکاچ از رئالیسم در برابر ناپختگی‌ها و زمختی‌های ادبیات رسمی، رئالیسم سوسیالستی، در سراسر این جستارها، گاه پوشیده و گاه آشکار، رخ می‌نماید، هدف اصلی او البته روشن ساختن بستر و سیاق فکری، ادبی و تاریخی است که این نویسندگان بزرگ در بطن آن کار کرده‌ و بالیده‌‌اند تا بدین ترتیب خوانندۀ این جستارها به درک روشن‌تر و کامل‌تری از کار و بار ادبی این نویسندگان دست یابد.لوکاچ همچنین در مقام منتقد ادبی جایگاهی ممتاز دارد. درواقع، پس از ۱۹۴۵، در سالیان بسیار، او یگانه منتقد ادبی بود که توانایی داشت برای دیدگاه مارکسیستی در باب ادبیات از احترامی درخور برخوردار شود. در سال های اخیر، نوشته های ادبی او آماج حملۀ انواع دیگری از منتقدان مارکسیست مدرن تر و نیز منتقدان دانشگاهی ساختارگرا و پساساختارگرا قرار گرفته‌اند. اما همچنان که لوکاچ از کانون بحث بیرون رفته، شوروحرارت مباحثه و جدل هم کاستی گرفته و با این پیامد همراه شده است که آرای او دربارۀ نویسندگانی خاص تا میزان معیّنی در جریان غالب ادغام شده و به صورت بخشی از راست‌آیینی انتقادی درآمده است؛ گرچه با گذر زمان به‌ناگزیر بسیاری از تفسیرها و داوری های خاص او از دور خارج شده‌اند. لوکاچ پس از آنکه ناگزیر شد آرایی را پس بگیرد که به سال ۱۹۲۹در بین الملل کمونیستی به باد انتقاد گرفته شده بود، در دهۀ ۱۹۳۰، در حرکتی که خود آن را عقب‌نشینی تاکتیکی از حوزۀ سیاست وصف کرده است، به نقد ادبی روی آورد. اما آشکار است که کناره گیری او از سیاست داوطلبانه نبود و کوشید به طرق دیگر، و دربارۀ شخص او، با نقد ادبی، به فعالیت سیاسی ادامه دهد. می توان صورت ظاهر نوشته های ادبی او را در نظر گرفت، به سخن دیگر، این نوشته ها را یاری‌گر فهم ما از نویسندگان یا گونه های ادبی خاص (رمان تاریخی و رمان رئالیستی) دانست. اما، به همین سان، این نوشته ها را می توان همچون دخالت های رمزآمیز در بحث و جدل های سیاسی روز، مانند استالینیسم، معنی های ضمنی ایدئولوژیکی مدرنیسم یا اکسپرسیونیسم، «جبهۀ خلق»، یا «آب شدن یخ ها» در سال های پس از مرگ استالین قرائت کرد.

معرفی کتاب ادبیات آمریکا و دو انقلاب از دیدگاه منتقدان روس به ادبیات امروز آمریکا از چه دیدگاهی می‌نگرید؟ کدامین شخصیت‌ها و رویدادهای ادبیات آمریکا را مهم ترین شخصیت و رویداد می‌دانید؟ کدامین جنبه‌های ادبیات آمریکا همدلی شما را بر می‌انگیزد و کدامین جنبه‌های آن را رد می‌کنید؟ چشم‌اندازهای کنونی برای دگرگونی و پیشرفت آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ نویسندگان این گلچین نقدها می‌کوشند به برخی از این پرسش‌ها پاسخ دهند. اینان شماری از منتقدان روس در سده‌ی بیستم هستند که به ویژه در زمینه‌ی ادبیات آمریکا متخصص‌اند و این مقاله‌ها بازتابی از اندیشه‌ی نسل‌های مختلف است و از دیدگاه ترکیب‌بندی، سبک و اسلوب با یکدیگر متفاوت‌اند اما همگی یک ویژگی مشترک دارند: احترام ژرف به سنت‌های دموکراتیک متمایز کننده‌ی ادبیات آمریکا از ادبیات دیگر ملت‌ها، از نخستین روزهای پیدایش آن. انگیزه‌ی گردآوری این مقالات، گرامی‌داشت دویستمین سالگرد تأسیس کشور ایالات متحد آمریکا بوده است.

معرفی کتاب کوه جادو کتاب کوه جادو، شاهکاری بی چون و چرا از توماس مان، برای اولین بار در سال 1924 انتشار یافت. داستان این رمان که در آسایشگاه مربوط به مبتلایان به بیماری سل در سال های قبل از شروع جنگ جهانی اول می گذرد، سبک های متعددی را شامل می شود: کلاسیک و در عین حال مدرنیستی، اثری تعلیمی و سنتی، یک کمدی رفتار، حکایتی از اروپای بورژوای پیش از جنگ و [شاید از همه مهم تر] کتابی ایده آل که با داستان مهیج و طوفانی خود، مخاطب را تنها نمی گذارد. این رمان به شکلی بسیار باورپذیر، بیماری را وضعیتی در ابتدا روحی و سپس جسمی نشان می دهد، گرچه مان در تصویرسازی جزئیات اعضای داخلی بدن به هیچ وجه کم نمی آورد. مهندسی جوان و ساده لوح به اسم هانس کاستورپ، به منظور ملاقات با عموزاده ی بیمار خود، خواکیم زیمسن، به آسایشگاه بین المللی برگوف در ارتفاعات کوه های آلپ سوئیس می رود. خود هانس در آن جا، مبتلا به بیماری سل تشخیص داده شده و سفری که قرار بود حداکثر چند هفته به طول بیانجامد، به اقامتی چند ماهه و سپس چندساله تبدیل می شود. اما در مورد این که چه قدر از ماجرای بیماری هانس حقیقی است، ابهامی دلهره آور وجود دارد. اگر همه ی این اتفاقات به نظرتان کمی ترسناک و ظالمانه به نظر می رسد، باید به شما بگوییم که کوه جادو اساسا رمانی کمدی است، البته رمانی کمدی که تاریک ترین موضوعات را هدف گرفته است. .

معرفی کتاب آشفته حالان بیدار بخت "آشفته حالان بیدار بخت" اثری است که ده داستان کوتاه از "غلامحسین ساعدی" را شامل می شود که علاوه بر داستانی به همین نام، عناوین باقی قصه ها عبارت اند از "اسکندر و سمندر در گردباد"، "پادگان خاکستری"، "میهمانی"، "شنبه شروع شد"، "واگن سیاه"، "بازی تمام شد"، "خانه باید تمیز باشد"، "ای وای تو هم !" و "صدا خونه".هر کدام از این داستان ها، قصه ی منحصر به فرد خود را دارند و در داستان "اسکندر و سمندر در گردباد"، این دو در بالکن یک خانه به حرف زدن با هم مشغول هستند تا اینکه سمندر حرفی به زبان می آورد که برایش گران تمام می شود. در داستان "بازی تمام شد"، حسنی و دوستانش فکرهایشان را روی هم گذاشته اند تا جلوی کتک خوردن حسنی از پدرش را بگیرند. "شنبه شروع شد"، قصه ی نویسنده ای جوان است که هر شنبه با اضطراب منتظر آمدن معشوقه ی خود است."خانه باید تمیز باشد"، داستان زوج جوانی است که در ماه عسلشان کنار دریا، با اتفاق عجیبی رو به رو می شوند و "صدا خونه"، قصه ی سربازی است که به دلیل ناتوانی در رژه رفتن در پادگان، مرتب تنبیه می شود. "میهمانی" داستان معلمی است که روزی دوستی قدیمی به سراغش می آید و "ای وای تو هم !" قصه ی نویسنده ای است که با نام مستعار به انتشار کتاب و مقاله مشغول است اما ایندفعه ناشر همه ی مقالاتش را با اسم اصلی منتشر کرده است. "واگن سیاه" پرونده ای است مشکوک که باید توسط یک مامور ساواک بررسی شود و "پادگان خاکستری"، داستان زوجی است که زندگی آرامشان در کویر با بنا شدن یک پادگان کنار خانه، متحول می شود. "آشفته حالان بیدار بخت" که عنوان این مجموعه هم از آن گرفته شده، قصه ی شاعری آشفته و کلافه است که در کافه به انتظار معشوقه اش نشسته است.