دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
خاستگاه آگاهي در فروپاشي ذهن دوجايگاهي
کتاب خاستگاه آگاهي در فروپاشي ذهن دوجايگاهي: گرچه مسئله‌ي آگاهي، پيدايش و كاركرد و ماهيت آن در انسان از زواياي بسيار متعدد علمي، فلسفي و اجتماعي... مورد بحث بوده است، با اين همه مي‌توان گفت كه از نظر علمي ما هنوز در ابتداي راه هستيم: هيچ نظريه‌اي تاكنون سخن آخر را نگفته است و تا رسيدن به نظريه‌اي كه همه‌ي جوانب اين پديده‌ي شگرف بشري ــ پديده‌اي كه جوهرِ انسان شدنِ بشر را توضيح مي‌دهد ــ راهي طولاني در پيش داريم. همچنين ما بايد دريابيم كه هوموساپي‌ينس چگونه به آگاهي دست يافت و علم و هنر و اخلاق را آفريد. و اين تحولِ عظيم، اين دستاوردِ شگفت‌انگيز، بدون نياز به يك جهش جديد پديد آمد. كشفِ مكانيسمِ موجِد اين تحول بزرگ‌ترين دستاورد بشري خواهد بود: كشف چگونگي تحولِ آن موجودِ وحشيِ جنگلي به انسان امروزي. سي سال كار مداوم جوليان جينز در اين زمينه، كوشش‌هاي او در تبيين پاره‌اي از مسائل روان‌شناختي انسانِ امروزي و توضيح بسياري از رفتارهاي انسان كهن از خلال ادبيات باستاني، چنان شگفت‌انگيز و گاه تكان‌دهنده است كه بدون ترديد نمي‌توان از آن‌ها به آساني گذشت. قرائتِ زبانيِ آگاهي، در كنار قرائت كاركردي و ابزاري آن، و قرائت‌هاي ديگر، طيف وسيعي در مقابل ما براي تعمق مي‌گشايند كه دانشجو و پژوهش‌گرِ آگاهي اگر هم براي مسائل مطروحه در آن‌ها پاسخي نداشته باشد، لااقل بايد پرسش‌هاي مطرح‌شده را بداند. انسان‌ها تقريبا از زمان پيدايش آگاهي به مسئله‌ي آگاهي وقوف داشته‌اند. و هر عصري آگاهي را مطابق با مضامين و علايق خود توصيف كرده است. در عصر طلايي يونان، كه مردم آزادانه سير و سياحت مي‌كردند در حالي كه برده‌ها كار مي‌كردند، آگاهي هم به همان اندازه آزاد بود. هراكليت، به ويژه، آگاهي را فضايي عظيم مي‌دانست كه حتي با پيمودن همه راه‌هايش نمي‌توان به مرزهاي آن دست يافت. هزار سال بعد آگوستين در ميان كوه‌هاي پُر از غار كارتاژ از "كوه‌ها و تپه‌هاي تخيلات عاليه‌ي من"، "دشت‌ها و مُغارهاي حافظه‌ي من" كه با مخفي‌گاه‌هاي "تالارهاي متعدد و وسيع كه به نحو شگفت‌انگيزي با انبارهاي بي‌شمار مجهز شده است" حيرت زده شده بود. توجه كنيد كه چگونه استعاره‌هاي ذهن دنيايي است كه ذهن دريافت مي‌كند. نيمه اول قرن نوزدهم عصر اكتشافات بزرگ زمين‌شناسي بود كه در آن‌ها آثار گذشته در لايه‌هاي پوسته‌ي زمين نوشته شده بود. اين امر موجب مردم‌پسند شدن ايده‌ي آگاهي به صورت لايه‌هايي شد كه گذشته‌ي فرد را ثبت مي‌كرد و اين لايه‌ها عميق و عميق‌تر مي‌شد تا آن‌جايي كه نوشته ديگر قابل خواندن نبود. اين تاكيد بر ناخودآگاه تا سال 1875 رشد كرد. در اين سال بيشتر روان‌شناسان اظهار داشتند كه آگاهي تنها يك قسمت كوچك زندگي ذهني است و اين كه احساسات ناآگاه، ايده‌هاي ناآگاه و قضاوت‌هاي ناآگاه بخش اعظم روندهاي ذهني را تشكيل مي‌دهند. درميانه‌ي قرن نوزدهم، شيمي به‌عنوان علم مُد روز جايگزين زمين‌شناسي شد و آگاهي در نظر جيمز ميل و وونت و شاگردانش به صورت ساختار مركبي بود كه مي‌شد آن را در آزمايشگاه به عناصر دقيق حس‌ها و احساس‌ها تجزيه كرد. و همان‌گونه كه لوكوموتيوهاي بخار راه خود را در زندگي روزمره به طرف پايان قرن مي‌پيمودند، آنان نيز به همان صورت راه خود را به آگاهي از آگاهي پيمودند، نيمه‌هوشيار تبديل به ديگ بخار انرژي فشاري شد كه مفرهايي آشكار مي‌طلبيد و هنگامي كه سركوب مي‌شد موجب رفتار روان‌نژندانه شده و از روياهاي ناسرانجام موفقيت‌هاي پنهاني مي‌ساخت. ... (از مقدمه‌ي كتاب)
آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز
کتاب آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز:برگزاري جشن و عيد از ويژگي‌هاي فرهنگيِ همه‌ي جامعه‌هاست، از كهن‌ترين زمان‌ها تا به امروز. همه‌ي ملت‌ها، قوم‌ها، ايل‌ها در همه‌ي سرزمين‌ها روزهايي از سال را جشن مي‌گيرند. مردم‌شناسان هيچ جامعه يا گروهي را سراغ ندارند كه مردم روز يا روزهايي را به شادي و شوخي و جنب و جوش شادمانه نپردازند. كتاب حاضر به جشن‌ها و آيين‌هاي كهني پرداخته است كه برگزاريِ آن‌ها به‌رغم همه‌ي دگرگوني‌ها و پيش‌آمدهاي اجتماعي و سياسي پابرجا مانده است. كتاب داراي سه بخش است: بخش نخست شامل جشن‌ها و آيين‌هايي است كه در همه‌ي شهرهاي ايران، و در بين همه‌ي قشرهاي اجتماعي، از كهن‌ترين زمان‌ها تا به امروز برگزار مي‌شود. اين جشن‌ها عبارت‌اند از: نوروز، يلدا و مهرگان. در بخش دوم از جشن‌هاي كهني سخن مي‌رود كه در بسياري از شهرها به دست فراموشي سپرده شده ولي در يك يا دو منطقه و استان تا به امروز بر جا مانده است؛ مانند جشن سده در كرمان، و جشن تيرگان در مازندران. بخش سوم دربارهي آيين‌هايي است كه نمي‌توان نام جشن بر آن‌ها نهاد، آيين‌هايي كه از ديرباز به وسيله‌ي پيروان مذهبيِ زردشتي، ارمني و شيعه در منطقه‌هاي كوهستاني يزد، ماكو و كاشان برگزار مي‌شود
اورستيا (آگاممنون/ كوئه‌فورها/ الاهگان انتقام) (نمايشنامه)
کتاب اورستيا (آگاممنون/ كوئه‌فورها/ الاهگان انتقام) (نمايشنامه): اورستيا، سه‌گانه‌اي از تراژدي‌هاي يوناني، شامل نمايشنامههاي «آگاممنون»، «كوئه‌فورها (خيرات براي مرده‌ها)» و «الاهگان انتقام» است که نمايش‌نامه‌نويس بزرگ يوناني، آيسخلوس، آن را نوشته و سرانجامِ نفريني را که خاندان اترئوس به آن گرفتار شده بيان مي‌کند. کليت اين مجموعه تغيير فرهنگي جامعه را دربارهي موضوع عدالت، از حالتي سنتي و مبتني بر انتقام‌جويي شخصي در آرگوس، به نظامي قضايي و قانوني در آتن نشان مي‌دهد. پتر اشتاين، كارگردان آلماني تئاتر، به اين دليل كه مي‌خواست تماشاگران معنا و مفهوم تراژدي‌ها را دقيقاً درك كنند، اين متن را دوباره ترجمه كرد. ترجمه‌ي او عمدتاً تشكيل شده است از جمله‌هاي كوتاه و واضح. اثر پيشِ رو برگردانِ متن اين كارگردان شهير آلماني است.
رساله‌اي كوچك در باب فضيلت‌هاي بزرگ
کتاب رساله‌اي كوچك در باب فضيلت‌هاي بزرگ فضيلت‌ها ارزش‌هاي اخلاقيِ به فعل درآمده و عمليِ ما هستند، و اين كتاب تمامآ به بررسي همين فضايل اختصاص دارد. پرسش اوليه‌ي مؤلف از خود اين است كه وجود كدام گرايش قلبي يا روحي يا ويژگي در يك فرد احترام اخلاقي‌اي را كه او برايش قائل است افزايش مي‌دهد و عدم آن‌ها از اين احترام مي‌كاهد. او در نهايت هجده فضيلت را تعيين مي‌كند و برپايه‌ي آراءِ فيلسوفانِ بزرگ به بحث دربارهي آن‌ها مي‌پردازد. اين فضايل عبارت‌اند از: ادب، وفاداري، دورانديشي، ميانه‌روي، شجاعت، عدالت، بخشندگي، دلسوزي، بخشايش، سپاسگزاري، افتادگي، سادگي، بردباري، پاك‌دامني، نرم‌دلي، حسن‌نيت، شوخ‌طبعي، و عشق.
بنيادهاي اسطوره و حماسه ايران
کتاب بنيادهاي اسطوره و حماسه ايران:
اين كتاب مي تواند دريچه‌يي باشد به گُستره‌ي پژوهش‌هاي ايران‌شناختي و پايگاهِ ايرانيان در عرصه‌ي داد و ستدهاي فرهنگي با ديگر قوم‌ها. در بخش نخست اين كتاب، كوياجي به بررسي تطبيقي بخش‌هايي از اسطوره‌ها، افسانه‌ها و حماسه‌هاي ايراني با حماسه‌ها و ديگر يادمان‌هاي فرهنگ كهن چيني پرداخته است، و نشان داده است كه دو فرهنگ بزرگ و ديرينه‌ي ايراني و چيني تا چه حد از يكديگر تأثير پذيرفته‌اند. در بخش دوم كتاب، مؤلف بيشتر به پژوهش و بررسي تطبيق ميان اسطوره‌ها و حماسه‌هاي ايراني و ادب حماسي ـ غناييِ اروپاي باختري پرداخته است.
ديدار به قيامت (گالينگور)
کتاب ديدار به قيامت (گالينگور): "جنگ براي تجارت بسيار سودآور است، حتا پس از پايان آن" با به پايان رسيدن بزرگ‌ترين كشتار قرن بيستم در جنگ جهاني اول در سال‌هاي 1914-1918 و باقي‌ماندن ويرانه‌هايي عظيم، دو نجات‌يافته‌ي اين فاجعه، دو سرباز خط مقدم جبهه، كه چندان هم سلامت جسمي و روحي ندارند، وادار مي‌شوند كلاه‌برداري حيرت‌انگيز و ضداجتماعي طرح‌ريزي كنند كه آن را تا سرانجام پي مي‌گيرند. گويا از ميدان افتخارآميز نبرد با دشمن، براي نجات ميهن، تا صحنه‌هاي كسبِ سود راه درازي در پيش نيست ... ديدار به قيامت بناي عظيمي است برافراشته بر پايه‌هاي بي‌رحمي‌ها و تقلب‌هاي گوناگون، با ساختاري چنان درخشان و قدرت بيانيِ چنان پرصلابت كه، به باور اهداكنندگان جايزه‌ي ادبي گنكور به اين كتاب، چنين رمان باشكوهي بعد از جنگ‌هاي 1914-1918 تاكنون خلق نشده است.
سرمايه اجتماعي و سلامت اجتماعي (مفاهيم و رويكردها)
کتاب سرمايه اجتماعي و سلامت اجتماعي (مفاهيم و رويكردها): "امروزه در جريان توسعه‌ي جوامع، در كنار انواع سرمايه - اعم از طبيعي، انساني و مادي - سرمايه‌ي اجتماعي برون‌داد و درون‌دادِ توسعه به شمار مي‌آيد. اين انديشه كه سرمايه‌ي اجتماعي اكسير و درمان‌بخش بسياري از دردهاي جامعه است جذابيت زيادي دارد. سرمايه‌ي اجتماعي جامعه را سالم‌تر، داراتر، باتدبيرتر و شكيباتر مي‌كند. شواهد زيادي وجود دارد كه نشان مي‌دهد سرمايه‌ي اجتماعي مي‌تواند بر نتايج توسعه هم‌چون رشد، عدالت و كاهش فقر تأثيرگذار باشد كه از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي تعيين‌كننده‌ي عوامل بهداشت اجتماعي است. فقدان سرمايه‌ي اجتماعي را در كشورهاي توسعه‌نيافته حلقه‌ي مفقوده‌ي رشد و توسعه نام نهاده‌اند، طوري‌كه حتي اقتصاد جديد هم سرمايه‌ي انساني را به كار مي‌گيرد و به هنجارهايي كه از بيرون نظام اقتصادي سرچشمه گرفته است و بر رفتارهاي اقتصادي تأثير مي‌گذارد توجه جدي نشان مي‌دهد. از اين رو اقتصاددانان آن را به‌عنوان يكي از شاخص‌هاي مهم توسعه مطرح مي‌كنند." (از مقدمه‌ي كتاب)
تكوين جهان مدرن
کتاب تكوين جهان مدرن: «پژوهشي درخشان در باب فرهنگ و جامعه در طي هفت سده. مري اونز در اين اثر به بررسي خاستگاه‌هاي مدرنيته و راه‌هايي مي‌نشيند كه مدرنيته از عصر دين‌پيرايي تا عصر روشن‌گري و سپس تا دوره‌ي معاصر پشت سر گذاشته است. در جاي‌جاي اثر، احاطه‌ي او بر انديشه‌هاي بغرنج و شواهد گوناگون خودنمايي مي‌كند. اونز با بررسي ديدگاه‌هاي شرانگارانه‌ي ... فردريش نيچه، ماكس وبر و تئودور آدورنو دربارهي مدرنيته، از موضوع ميانه‌اي جانب‌داري مي‌كند كه هم به پي‌آمدهاي مثبت مدرنيته نظر دارد و هم به پي‌آمدهاي منفي آن. اين اثر جامعه‌شناسي تاريخي در بهترين شكل آن است: سنجيده است، اطلاعات نظري فراواني در بر دارد، با دقت و وسواس نوشته شده، از پژوهش‌هاي تجربي برآمده، و بالاتر از هر چيز، هوشيارنه نوشته شده است. تكوين جهان مدرن كتابي ارزش‌مند براي دانشجوان و همه‌ي كساني است كه مي‌خواهند گزارش جامعه‌شناختي عالمانه و كوتاهي از مدرنيته بخوانند.» برايان ترنر
